Artykuł pochodzi z wydania: Marzec-Kwiecień 2020
Pojęcie pracy zdalnej pojawiło się w polskim prawie za sprawą przepisów „antywirusowych”. W znacznym stopniu różni się ona od telepracy. Pozornie te rozwiązania są podobne, ale zdecydowanie łatwiejsza do wprowadzenia dla pracodawcy jest telepraca.
Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU z 2020 r., poz. 374 ze zm.; dalej: ucovid-19) daje pracodawcy możliwość nakazania pracownikom wykonywania przez oznaczony czas pracy określonej w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania (art. 3 ucovid-19). Praca zdalna, gdyż tak nazywa to ustawodawca, nie została jednak w żaden dalszy sposób dookreślona. Nie ma także jakichkolwiek kolejnych zapisów odnoszących się do sposobu wykonywania takiej pracy, kwestii proceduralnych itp.
Inaczej jest przy telepracy, gdzie cały rozdział IIb działu II kp zawiera regulacje dotyczące telepracy – jej definicję, proceduralną stronę stosowania, obowiązki pracodawcy, kwestie kontroli, pewne wyłączenia w zakresie BHP.
W polskim prawie obecnie brakuje przepisów wprost odnoszących się do home office. Takie rozwiązania są jednak – i mogą być – stosowane, jednak zobaczymy dosyć znaczącą różnicę między nimi a pracą zdalną.
Home office
Mianem home office określa się pracę świadczoną z domu, wykonywaną okazjonalnie, nieregularnie, w wymiarze zdecydowanie niższym niż praca świadczona w biurze. Ewentualnie można odnieść to określenie również do pracy nawet regularnej, ale wykonywanej bez użycia środków komunikacji elektronicznej, niemniej w praktyce najczęściej to z tych środków komunikacji korzysta się przy takiej pracy.
Home office nie jest uregulowany w polskich przepisach i musimy odróżniać tę formę pracy od telepracy. W razie gdy sposób realizowania obowiązków będzie znacząco zbliżony do telepracy (regularność, efekty pracy przekazywane za pomocą środków komunikacji elektronicznej), można spotkać się z zarzutem omijania przepisów o telepracy.
Istotnym elementem telepracy jest jej regularność. To właśnie odróżnia ją przede wszystkim od home office. Sporadyczne, okazjonalne świadczenie pracy z domu przez pracownika w odstępach nieregularnych nie będzie stanowiło telepracy.
Podczas stosowania home office warto ustalić podstawowe zasady takiej pracy w regulacjach wewnętrznych (regulamin home office, zarządzenie pracodawcy dotyczące home office), zwracając uwagę m.in. na kwestie BHP, maksymalny zakres czasowy wykonywania pracy w ten sposób (liczba dni w miesiącu), wnioskowanie o wykonywanie takiej pracy przez pracownika (nie może być narzucana – mówimy o okresie nieobjętym przepisami szczególnymi dotyczącymi pracy zdalnej, zawartymi w przepisach ucovid-19), obowiązki przestrzegania przepisów BHP oraz rozkładów czasu pracy.
Wprowadzenie home office nie oznacza zmiany systemu czasu pracy na zadaniowy.
Telepraca
Telepraca to praca wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną (art. 675 kp). Telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę w takich warunkach i przekazuje pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
(…)
Marek Rotkiewicz
specjalista prawa pracy, doradca, szkoleniowiec