Artykuł pochodzi z wydania: Lipiec-Sierpień 2018
Nauczycielowi wykonującemu pracę według standardowego pensum dyrektor może wyjątkowo polecić świadczenie dodatkowej pracy dydaktycznej, opiekuńczej lub wychowawczej zgodnej z jego specjalnością, gdy taka potrzeba wynika z konieczności realizacji programu nauczania.
Godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw nie są związane z czasem pracy nauczyciela określonym w art. 42 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (dalej: KN). Dlatego też ustawodawca w art. 35 ust. 3 KN zagwarantował nauczycielom wynagrodzeni
e za ich zrealizowanie, które wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Zatem pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia za zrealizowane godziny doraźnych zastępstw. Pracodawca, nie wypłacając tego wynagrodzenia, w rażący sposób narusza obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa pracy i może być ukarany grzywną.
Działania dyrektora polegające na niewypłacaniu nauczycielom wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw stanowią wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w art. 2821 pkt 1 kp i jako takie podlegają karze grzywny.
Godziny ponadwymiarowe
Nauczycielowi należy się wynagrodzenie za każdą zrealizowaną godzinę ponadwymiarową, które wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego określa regulamin wynagrodzenia uchwalony przez organ stanowiący tej jednostki, np. radę gminy, radę powiatu lub sejmik województwa (art. 30 ust. 6 pkt 2 KN). Wynagrodzenie za składniki płacy nauczycielskiej, których wysokość może być ustalona na podstawie już wykonanych prac (w tym za godziny ponadwymiarowe), wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca.
Z tych regulacji wynika, że wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje wyłącznie za godziny ponadwymiarowe faktycznie zrealizowane. Pogląd taki podziela także Ministerstwo Edukacji Narodowej (pismo Departamentu Strategii MEN z 27 stycznia 2009 r., DS-WPZN-RD-400-66/09). Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem sądów administracyjnych upoważnienie do ustalenia szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw trzeba traktować ściśle, przyjmując, że do organu prowadzącego szkołę należy wyłącznie ustalenie, jakie są warunki obliczania i wypłacania tego wynagrodzenia, tj. „wydawania” należnych z tego tytułu kwot (wyrok WSA w Gliwicach z 31 sierpnia 2010 r., wyrok WSA we Wrocławiu z 10 lipca 2008 r. i z 17 września 2008 r. oraz z 21 sierpnia 2008 r.).
Organ prowadzący nie jest upoważniony ani do regulowania tego, co zostało już ustawowo uregulowane, ani też do wychodzenia poza zakres upoważnienia ustawowego (wyrok TK z 25 maja 1998 r.).
Stawka osobistego zaszeregowania
Przez stawkę osobistego zaszeregowania nauczyciela, któremu powierzono doraźne zastępstwo, należy rozumieć przysługującą mu wysokość miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Wysokość wynagrodzenia została określona zgodnie z tabelą zaszeregowania oraz minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego, stanowiącą załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. W przypadku, gdy na mocy art. 30 ust. 10 KN organ prowadzący szkoły podwyższył minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, to przez stawkę osobistego zaszeregowania nauczyciela należy rozumieć odpowiednio tę podwyższoną stawkę.
Zgodnie z art. 30 ust. 1 KN wynagrodzenie za godziny doraźnego zastępstwa stanowi składnik wynagrodzenia nauczyciela.
(…)
Marek Choczaj
specjalista z zakresu zbiorowego prawa pracy, wykładowca akademicki, trener