Artykuł pochodzi z wydania: Lipiec-Wrzesień 2025
Pracownicy administracyjni często wyrażają chęć dłuższego wypoczynku w celu regeneracyjnym. Zarówno istota urlopu sabatycznego, jak i jego pojęcie do tej pory nie zostały uregulowane w polskich przepisach, chociaż istnieje wyraźna potrzeba regulacyjna w tej kwestii.
Urlop sabatyczny jest anglojęzycznym terminem wywodzącym się od hebrajskiego słowa sabat oznaczającego dzień święty bądź przeznaczony na odpoczynek. Sabbatical jest to zatem dłuższa przerwa w pracy. Jest to świadczenie, które polega na udzieleniu pracownikowi długiego, nawet kilkumiesięcznego urlopu. Urlop ten jest przyznawany przez pracodawcę. Pracownik może go wykorzystać w dowolny sposób, np. odbyć długą podróż, wrócić na studia, spędzić czas z rodziną i zająć się wychowaniem dzieci. Wszystko to bardzo uatrakcyjnia tę formę świadczenia pracowniczego.
W zależności od polityki firmy urlop taki może być urlopem płatnym lub bezpłatnym. Z praktyki niektórych krajów Unii Europejskiej (Austria, Niemcy) wynika, że pracownicy, którzy powracają z urlopu sabatycznego, są rześcy i wypoczęci i przeważnie powracają na to samo stanowisko pracy, z którego odchodzili na urlop sabatyczny.
Świadczenie w postaci urlopu sabatycznego jest przeznaczone głównie dla pracowników borykających się z wypaleniem zawodowym związanym np. z brakiem satysfakcji z wykonywanych codziennie obowiązków bądź długim stażem pracy. W takiej sytuacji urlop sabatyczny jest formą lojalności między pracodawcą a pracownikiem. Staje się narzędziem utrzymania tego pracownika w strukturach organizacyjnych pracodawcy.
Świadczenie, jakim jest urlop sabatyczny, to także pewna forma nowego początku dla pracownika po przeżytym wypaleniu zawodowym czy problemach emocjonalnych, który powraca po urlopie z nowymi siłami.
Urlop sabatyczny jest formą wypoczynku docenianą przez pracowników i często stosowaną w korporacjach austriackich i niemieckich. Korzystają z niej przede wszystkim doświadczeni pracownicy z długim stażem pracy, borykający się z wypaleniem zawodowym lub problemami osobistymi, które wymuszają na nich dłuższą przerwę od pracy.
SABBATICAL, CZYLI NIEZBĘDNA PRZERWA
Jak pokazuje praktyka krajów UE, stosowanie sabbaticalu poprawia jakość pracy pracownika, wcześniej zmęczonego i znużonego codziennością wykonywania rutynowych czynności. Szczególnie ciekawym zagadnieniem mogłoby być wykorzystanie tego urlopu na potrzeby pracowników sektora administracyjnego. Pracownicy administracyjni mogą się stać naturalną i liczną grupą beneficjentów tego świadczenia. Regeneracja sił, jaka wiąże się z udzieleniem urlopu sabatycznego, może przyczynić się do dalszej wydajności w pracy pracownika administracyjnego.
Jak pokazuje praktyka krajów UE, pracownik po urlopie sabatycznym przeważnie powraca na to samo stanowisko pracy, ale z innym zapałem do pracy. Wraca jego zaangażowanie, jest bardziej kreatywny i sumienny.
Sabbatical w swojej formie może być urlopem płatnym lub bezpłatnym i w zależności od polityki podmiotu, który go udziela i uzgodnień z pracodawcą, może przybierać różne formy.
URLOP SABATYCZNY JAKO ROZWIĄZANIE DLA PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNYCH
Jak to już zostało wykazane, celem urlopu sabatycznego może być regeneracja sił pracownika administracyjnego, jak również sposób na podniesienie jego kwalifikacji. Urlop sabatyczny może stać się również sposobem na realizację własnych pasji przez pracownika administracyjnego. Może wreszcie stanowić niezbędny czas, potrzebny do uregulowania spraw prywatnych.
W polskich przepisach prawa istnieje pewne rozwiązanie, które może być wzorcem dla urlopu sabatycznego. Jest to urlop dla poratowania zdrowia udzielany pracownikom szkolnictwa.
Zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 986 ze zm.; dalej: KN) każdemu nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia:
- w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:
- choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej;
- choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę;
- na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową
– w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku.
Okres siedmioletniej pracy w szkole uważa się za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole.
Nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne.
Do okresu siedmioletniej pracy w szkole wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten czas. Okres siedmioletniej pracy w szkole, uzasadniający prawo do urlopu, powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia.
Podczas przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, a także prawo do innych świadczeń pracowniczych.
Zgodnie z tymi zapisami odnoszącymi się do nauczycieli, a które można by było wykorzystać wobec pracownika administracyjnego, pracodawca mógłby udzielić np. rocznego urlopu dla poratowania zdrowia takiemu pracownikowi. W przypadku udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze dłuższym niż 30 dni, pracownik administracyjny mógłby podlegać kontrolnym badaniom lekarskim niezbędnym do ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
[…]
Przemysław Gogojewicz
radca prawny